үйелiк оператордың орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару кезiндегi электр
энергиясын
өндiру, беру және тұтыну режимдерi жөнiндегi өкiмдерi электр энергиясы көтерме сауда
нары
ғының барлық субъектiлерiнiң орындауы үшiн мiндеттi.
2. Ж
үйелiк оператор электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимi жөнiндегi жедел өкiмдердi
орындамайтын электр энергиясы к
өтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр қондырғыларын
орталы
қтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқарудағы электр жүйелерiнен ажыратуға құқылы.
12-бап. Электр энергиясын өндiру мен беруге
қатысушылардың құқықтары мен мiндеттерi
1. Электр энергиясын
өндiру мен беруге қатысушылардың:
1) жасал
ған шарттар негiзiнде жүйелiк қызмет көрсетудi пайдалануға;
2) ж
үйелiк оператордан электр энергиясын өндiру және беру жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру үшiн
қажеттi техникалық ақпаратты алуға құқығы бар.
2. Электр энергиясын
өндiру мен беруге қатысушылар:
1) ж йелiк оператор а аза стан Республикасыны бiрт тас электр
ү ғ Қ қ ң ұ энергетикалық жүйесiн
орталы
қтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыру үшiн қажеттi ақпарат пен электр
станциялары ж
ұмысының техникалық-экономикалық көрсеткiштерi жөнiнде (өндiру, шиналардан жiберу,
өзiндiк қажеттiлiктер, шиналардан электр энергиясын жiберуге жұмсалатын үлестiк шығыстар) нақты
а
қпарат беруге;
2) коммерциялы
қ есепке алу аспаптарына жүйелiк операторды жiберуге;
2006.29.12. № 209-III ҚР Заңымен 3-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
3) техникалық регламенттерде белгіленген талаптарға сәйкес электр энергиясының сапасы мен
қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;
4)
Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi стандартты жиiлiктi реттеу
мен
ұстап тұруды жасалған шарттар негiзiнде жүйелiк оператормен бiрлесе отырып жүзеге асыруға;
2006.29.12.
№ 209-III ҚР Заңымен 5-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
5) техникалы
қ регламенттердің талаптарына сәйкес негiзгi және қосалқы жабдықты, аварияға қарсы
ж
әне режимдiк автоматика, релелiк қорғау, диспетчерлiк технологиялық басқару құралдарын жұмыс
жа
ғдайында ұстауға;
6) у
әкiлеттi орган айқындайтын көлемде өз объектiлерiнде жаңа релелiк қорғау және аварияға қарсы
автоматика
құрылғыларын орнатуға және олардың пайдаланылып келе жатқандарын жетiлдiруге мiндеттi.
2008.29.12. № 116-IV
ҚР Заңымен 3-тармақпен толықтырылды
3. Энергия
өндіруші ұйымдар:
1) электр энергиясын, спот-сауда-сатты
қта (олар өндіретін электр энергиясының көлемінің он
процентінен аспайтын), те
ңгерімдеуші нарықты және экспортқа өткізілетін жағдайларды қоспағанда,
тиісінше шекті, есептік немесе жеке тарифтен аспайтын тарифтер бойынша
өткізуді жүзеге асыруға;
2) за
ңнамада белгіленген тәртіппен уәкілетті органмен келісім жасасуға, онда көзделген инвестициялық
міндеттемелерді орындауға және олардың орындалуы туралы есепті жыл сайын уәкілетті органға табыс
етуге;
3) инвестициялы
қ шарт жасасқан жағдайда инвестициялық бағдарламаны орындауға және оның
орындалуы туралы есепті уәкілетті органға және табиғи монополиялар салаларындағы және реттелетін
нары
қтардағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органға жыл сайын табыс етуге міндетті.
2008.29.12. № 116-IV
ҚР Заңымен 4-тармақпен толықтырылды
4. Электр энергиясын тиісінше шекті, есептік немесе жеке тарифтен асырып
өткізген жағдайда,
энергия
өндіруші ұйым, электр энергиясын спот-сауда-саттықта (олар өндіретін электр энергиясы көлемінің
он процентінен аспайтын), теңгерімдеуші нарықта және экспортқа өткізу нәтижесінде алынған сомаларды
қоспағанда, көтерме және (немесе) бөлшек сауда субъектілеріне асып кеткен соманы қайтаруға міндетті.
Энергия
өндіруші ұйым табиғи монополиялар салаларындағы және реттелетін нарықтардағы
басшылы
қты жүзеге асыратын уәкілетті орган енгізген инвестициялық бағдарламаны орындау туралы
н
ұсқаманы белгіленген мерзімде орындамаған жағдайда, энергия өндіруші ұйым көтерме
ж
әне (немесе)
б
өлшек сауда нарығының субъектілеріне инвестициялық бағдарламаны орындау үшін көзделген және оны
іске асыру ма
қсатында пайдаланылмаған алынған қаражатты қайтаруға міндетті.
Инвестициялы
қ бағдарламаны орындау үшін көзделген қаражат деп энергия өндіруші ұйымның
тиісінше есептік немесе жеке тарифтен аспайтын тарифтерді
қолдану кезінде алған нақты табысы (түсімі)
мен
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен есептік тарифті анықтау немесе жеке
тарифті бекіту кезінде к
өзделген нақты шығындар арасындағы айырма түсініледі.
2008.29.12. № 116-IV
ҚР Заңымен 12-1-баппен толықтырылды
12-1-бап.
Шекті, есептік және жеке тарифтерді айқындау тәртібі
1. Шекті, есептік ж
әне жеке тарифтер Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен
ай
қындалады.
2. Энергия
өндіруші ұйым электр энергиясына босатылатын бағаны дербес, бірақ энергия өндіруші
ұ
йымдардың тиісті тобының шекті тарифінен аспайтындай етіп белгілейді.
Шекті тариф энергия
өндіруші ұйымдардың тобы бойынша жылдарға бөліне отырып, кем дегенде жеті
жыл мерзімге бекітіледі ж
әне саланың инвестициялық тартымдылығын қамтамасыз етудің қажеттігі есепке
алынып жыл сайын т
үзетіліп отырады.
Шекті тарифтерді енгізу жылы алдында
ғы бір жыл ішінде энергия өндіруші ұйымдардың тиісті
тобында
қалыптасқан іс жүзіндегі ең жоғары баға қолданыстағы бірінші жылына шекті тарифті айқындау
ү
шін база болып табылады.
3. Энергия
өндіруші ұйым электр энергиясын шекті тарифтен аспайтын бағалар бойынша өткізу үшін
белгіленген т
әртіппен уәкілетті органмен келісім жасасады.
Келісімде энергия
өндіруші ұйымдардың жаңа активтерді құруға, қолдағы бар активтерді кеңейтуге,
жа
ңартуға, қолдауға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға бағытталған іс-
шараларды іске асыру ж
өніндегі инвестициялық міндеттемелері көзделеді.
У
әкілетті орган энергия өндіруші ұйымдардың келісімдерді орындауына мониторинг жүргізеді.
Энергия
өндіруші ұйым өзінің инвестициялық міндеттемелерін дербес айқындайды.
4. Егер энергия ндіруші йымны инвестициялы міндеттемелерін шекті тарифтер
ө ұ ң қ шегінде электр
энергиясын
өткізуден алынатын қаражат есебінен жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайда, энергия
ө
ндіруші ұйым инвестициялық бағдарламаны іске асыру үшін, техникалық тапсырманы уәкілетті орган
бекіткен ж
әне инвестициялық шарт жасасқан жағдайда есептік немесе жеке тарифті қолдануға құқылы.
Инвестициялы
қ бағдарлама оны іске асыру басталғанға дейін уәкілетті органға және табиғи
монополиялар салаларында
ғы және реттелетін нарықтардағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік
орган
ға табыс етіледі.
Энергия
өндіруші ұйым инвестициялық бағдарлама негізінде белгіленген тәртіппен уәкілетті органмен
ж
әне табиғи монополиялар салаларындағы және реттелетін нарықтардағы басшылықты жүзеге асыратын
мемлекеттік органмен инвестициялы
қ шарт жасасады.
5. Есептік тариф
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әзірленген және бекітілген
инвестициялы
қ бағдарламаның техникалық-экономикалық негіздемесінде айқындалған электр
энергиясыны
ң бағасынан аспауға тиіс.
Энергия
өндіруші ұйым есептік тарифті инвестициялық шартты жасасқан кезден бастап қолданады
ж
әне есептік тариф инвестициялық шартта көзделген инвестициялық міндеттемелерді орындау кезеңінің
ішінде
қолданыла алады.
Қ
азақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жобалау-сметалық құжаттардағы
ө
згерістерді келіскен жағдайда, есептік тариф инвестициялық бағдарламаның техникалық-экономикалық
негіздемесінде ай
қындалған электр энергиясының бағасынан асуы мүмкін.
6. Энергия
өндіруші ұйым инвестициялық бағдарламаны іске асырудың кез келген сатысында жеке
тарифті
қолдануға құқылы.
Энергия
өндіруші ұйымның жеке тарифті қолдануы табиғи монополиялар салаларындағы және
реттелетін нары
қтардағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның инвестициялық бағдарлама
параметрлерін ж
әне жобалау-сметалық құжаттаманы есепке ала отырып қабылдаған шешімінің негізінде
ж
үргізіледі.
Жеке тариф энергия
өндіруші ұйымның инвестициялық шартта көзделген қуаттылықты енгізу
ж
өніндегі міндеттемелерін орындау кезінде есептік тарифтен төмен болмауға тиіс.
Жеке тариф инвестициялы
қ бағдарламаның құны артқан жағдайда есептік тарифтен жоғары болып
бекітіледі. Б
ұл ретте инвестициялық бағдарламаның құнын арттыру уәкілетті органмен және табиғи
монополиялар салаларында
ғы және реттелетін нарықтардағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік
органмен келісілуге тиіс.
13-бап.
Электр энергиясын өндiру мен беруге
қатысушыларға қойылатын талаптар
1.
Өңiрлiк электр желiлiк компаниялары олардың желiлерiне қосылған электр энергиясы бөлшек сауда
нары
ғының барлық субъектiлерiнiң электр энергиясын өндiру-тұтынудың тәулiктiк кестелерiн сақтауын
ж
әне өңiрлiк электр желiлiк компанияларының желiлерi мен ұлттық электр желiсi арасында жүйелiк
оператормен келiсiлген электр энергиясы сальдо-ток а
ғымдарының сақталуын қамтамасыз етедi.
2009.04.07. № 166-IV
ҚР Заңымен 1-1-тармақпен толықтырылды
1-1.
Өздерінің электр желілеріне жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын объектілер тікелей
қосылған өңірлік электр желілері компаниялары тиісті энергия өндіруші білікті ұйымдар өндірген электр
энергиясын толы
қ көлемде, өздерінің желілеріндегі электр энергиясының нормативтік шығасыларын өтеу
үшін осы шығасылар мөлшерінің елу процентінен аспайтын көлемде сатып алуға міндетті.
Энергия
өндіруші білікті ұйымдардың электр энергиясын өндіру көлемі тиісті өңірлік электр желілері
компаниясыны
ң нормативтік шығасылары мөлшерінің елу процентінен асып кеткен жағдайда, осы электр
энергиясыны
ң қалған көлемін жүйелік оператор ұлттық электр желісіндегі электр энергиясының
нормативтік шығасыларын өтеу үшін сатып алады.
2-тарма
қ 2004 ж. 1 қазаннан бастап қолданысқа енгiзiледi
2. Энергиямен жабды
қтау тұтынушының кiнәсiнсiз тоқтатылған жағдайда энергиямен жабдықтаушы
ұйым - электр энергиясын кепiлдiк берiп жеткiзушi тұтынушыларды энергиямен жабдықтауды шарт
негiзiнде
қамтамасыз етедi.
3. Энергиямен жабды
қтаушы ұйымдар өзiнiң тұтынушыларын энергиямен жабдықтау мақсатында
энергия
өндiрушi ұйымдардан электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырады.
2007.27.07. № 316-III ҚР Заңымен 3-1-тармақпен толықтырылды
3-1. Энергия өндіруші ұйымдар өндірген электр энергиясын:
1) т
ұтынушыларға, энергиямен жабдықтайтын ұйымдарға, энергия беруші ұйымдарға (электр
энергиясыны
ң өз желілеріндегі және шаруашылық мұқтаждарына нормативтік шығындарын жабу үшін)
ж
әне электр энергиясын орталықтандырылмаған сатып алу-сату нарығында жасалатын шарттар негізінде
экспорт
қа;
2) электр энергиясын орталы
қтандырылған сауда нарығында;
3) электр энергиясын те
ңгерімдеуші нарықта сатуды жүзеге асыруға міндетті.
2008.29.12. № 116-IV ҚР Заңымен 3-2-тармақпен толықтырылды
3-2. Энергия ндіруші йым а, электр энергиясын экспорттауды оспа анда, ө ұ ғ қ ғ көтерме және (немесе)
б
өлшек сауда нарығының субъектісі болып табылмайтын жеке немесе заңды тұлғаларға электр энергиясын
өткізуге (сатуға) тыйым салынады.
2008.29.12. № 116-IV ҚР Заңымен 3-3-тармақпен толықтырылды; 2009.10.07. № 178-IV ҚР Заңымен 3-3-
тарма
қ өзгертілді (бұр.ред.қара)
3-3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға, теңгерімдеуші нарықтағы сатып алу-сату жағдайларын
қоспағанда, электр энергиясын басқа энергиямен жабдықтаушы ұйымға өткізуге (сатуға) тыйым салынады.
Энергиямен жабды
қтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға
лицензиясы бар
ұйымдардың тізілімін табиғи монополиялар салаларындағы және реттелетін нарықтардағы
басшылы
қты жүзеге асыратын мемлекеттік орган интернет-ресурста қалыптастырады, жүргізеді және
жариялайды.
2008.29.12. № 116-IV ҚР Заңымен 4-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
4. Энергия өндiрушi ұйымдар жүйелiк қызмет пен қосалқы қызмет көрсету нарығының
ұ
йымдастырылуы және жұмыс iстеуi ережелерiнде белгiлеген тәртiппен қуат резервтерiн, көлемiн,
құрылымын ұстап тұруды және орналастыруды қамтамасыз етедi.
Энергия
өндіруші ұйым қуаты авариялық істен шыққан жағдайда ғана электр энергиясын сатып алу-
сату шарттары бойынша жасал
ған өз міндеттемелерін орындау мақсатында басқа бір энергия өндіруші
ұйымнан электр энергиясын сатып алуды жүзеге асыруға құқылы.
5. Электр энергиясын
өндiру, беру және тұтыну қатынастарына қатысушылар жүйелiк оператор электр
энергиясыны
ң теңгерiмсiздiктерiн табиғи реттеу нәтижелерi бойынша беретiн теңгерiмдеушi электр
энергиясы к
өлемдерiнiң есептерi негiзiнде электр энергиясын өндiру-тұтынудың шарттық және нақты
шамалары арасында
ғы электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығында қаржылық реттеу үшiн өзара
мiндеттемелер ат
қарады.
6-тармақ 2006 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi
6. Электр энергиясы көтерме сауда нарығының субъектiлерi меншiк нысанына қарамастан нақты уақыт
режимiнде те
ңгерiмдеушi тетiкке (нарыққа) қатысуға мiндеттi.
2008.29.12. № 116-IV ҚР Заңымен 6-1-тармақпен толықтырылды
6-1. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жүйелік операторымен жасасқан
электр энергиясын
өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру жөніндегі жүйелі қызметтер көрсетуге
арнал
ған шарттар негізінде имитациялық режимде жұмыс істейтін электр энергиясының теңгерімдеуші
нары
ғына қатысуға міндетті.
7. Энергия
өндiрушi ұйымдар - су электр станциялары суды табиғат қорғау мақсатында ағызу кезеңiнде
өндiрiлетiн электр энергиясын орталықтандырылған сауда-саттықтарда сатуға мiндеттi.